عرضه «اوراق سلف نفتی» اگرچه بهگفته مدیرعامل بورس انرژی کشور، طرح جدیدی نیست و سالهای پیش هم این اوراق از سوی شرکت ملی نفت ایران منتشر میشد، اما همچنان پرسشها و ابهاماتی برای اذهان عمومی باقی مانده است.
از این موارد گذشته، نحوه ارائه آن که با سونامی خبری همراه بود و طی دو روز به زمین شورهزاری در بازار بورس تبدیل شد، ابهامات را بیشتر کرد. به همین دلیل با «مهدی طغیانی» سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی چیستی و چرایی این طرح را بررسی کردیم.
ماجرای « اوراق سلفنفتی» چیست؟ با طرح «گشایش اقتصادی» چه تفاوتی دارد؟
بحثی درقانون بودجه داشتیم که امسال وزارت نفت برای طرح های توسعهای میتواند اوراق برپایه نفت تحت عنوان «سلفنفتی» و 13هزارمیلیارد تومان بند «الف ت ی» ماده تبصره 5 قانون بودجه سال 99 داشته باشد. این وجود داشت و طی همین روزها نیز وارد شد و دولت هم عرضه کرد تا تامین مالی کند و در طرحهای توسعهای نفت خرج شود. یک طرح دیگری درشورای هماهنگی سران قوا مطرح شد که طرح گشایش اقتصادی است؛ یعنی فروش 200میلیون بشکه نفت معادل روزی 500هزار بشکه، این 200 میلیون بشکه نفت رقم بزرگی است.
« اوراق سلفنفتی» «گشایش اقتصادی» دو مقولهاند؟
بله دو مقوله هستند.
این رقم به مردم فروخته میشود؟ به چه شکلی است؟
بله. سهم اوپک ما تولید سه الی سهو نیم بوده که دو تای آن مصرف داخل است؛ یعنی یکونیم بشکه در روز صادر میکردیم حالا میخواهیم 200 میلیون بشکه از این تعداد را پیشفروش کنیم برای دوسال دیگر. یعنی چیزی نزدیک 190هزار میلیارد تومان تامین مالی است. طبق طرح دولت مردم میآیند به قیمت نفت امروز و دلار امروز اوراقی را میخرند بعد دو سال دیگر باید بیایند نفتشان را تحویل بگیرند؛ البته دراین طرح پیشبینی شده که اگرکسی خواست اوراقش را بفروشد از او بازخرید کنند.
این که شبیه طرح قبلی است
بله. اتفاقا دراین رابطه نگاه مجلس این بود که این با آن طرح قبلی که فرقی نکرد؛ پس باید بیاید دربودجه سقف پیدا کند. گفتیم که مسائل مختلف دارد و بالاخره خودش یک عملیات مالی است؛ اما دولت اصرار دارد که این عملیات مالی نیست و به تحویل نفت میانجامد. گفتیم درطرح به «تحویل نفت» اصلاحش کنید. حالا مردم عادی که میآیند نفت را تحویل میگیرند دوسال دیگر باید با این ورقهها چکار کنند؟ بحث این است یا باید مشکل صادرات حل شده باشد یا تولید داخل یعنی پالایشگاهها ظرفیت داشته باشند.
شاید تحریم ها تا دوسال دیگر ادامه داشت و صادرات نفت ممکن نبود؛ آن وقت چه می شود؟
بله. باید ظرفیت پالایشی ایجاد شود یعنی باید اجازه بدهیم پالایشگاههای کوچک و متوسط تا دوسال دیگر تشکیل شوند تا این روزی 500 هزار بشکه را بتوانند جذب کنند. دراین میان نکاتی وجوددارد که به دولت گفتیم؛ مثلا اینکه الان اگر به شکل اوراق مالی باشد دوسال دیگر یک دولت دیگر یک بدهی 190هزار میلیارد تومانی را باید جوابگو باشد. اصلا اینکه چرا درمقاطع زمانی دوساله؟ 6 ماهه یک ساله هم بگذارند. چرا به صورت نقدی نباشد؟ مثلا یکدفعه عدهای از مردم حاضرند بیایند با تخفیف همین امروز دربورس انرژی نفت را بخرند و خودشان ببرند صادر کنند یا ببرند درپالایشگاهها بفروشند؛ چرا همین امروز نباشد؟ این ها درمجموع حرفهایی است که حول و حوش این طرح عنوان می شود.
درمجموع این خرید وفروش به نفع مردم است؟
به شرط و شروطهایی است که گفته شد.
پس درحقیقت نوعی ریسک است؟
مثل بقیه سرمایهگذاری ها است.
دولت در قبال این طرح تعهد و ضمانتی به خریداران اوراق دارد؟
دولت نفت را تحویل میدهد و همین تضمین است. همین اسکناسی که درجیب شماست به خاطر تضمین دولت است، آن هم تضمین دولت است. دولت تضمین میدهد که این طرح را تا آخرش انجام دهد.
به هرحال چیزی از عمر این دولت باقی نمانده و مشخص نیست دولت بعدی چنین تضمینی را بپذیرد
بله. وقتی می گوییم سران قوا یعنی حاکمیت و نه فقط قوه مجریه؛ در اینجا هم حاکمیت دارد ضمانت می کند.
به این ترتیب باید منتظر ماند که واقعا به نفع مردم گشایشی صورت بگیرد
عرض کردم گشایش به شرط رعایت شروطهاست. این یک تامین مالی برای دولت است؛ ضمن اینکه باید طرح به مجلس بیاید تا آن شرطها را لحاظ کنیم.